Każdy mniej więcej zdaje sobie sprawę z tego, czym zajmuje się prawo spadkowe i na czym polega dziedziczenie. Rzadko jednak zastanawiamy się nad tym, jakie znaczenie ma ono poza przekazaniem bliskim zgromadzonego w ciągu życia majątku. Możliwość rozporządzania swoim dobytkiem na wypadek śmierci pozwala testatorowi ukształtować pamięć po nim, niejako przedłużyć swoje życie. W związku z tym ważne jest, aby jego ostatnia wola została spełniona w sposób możliwe najpełniejszy – a pozostawiony majątek powierzony osobom prawdziwie mu bliskim. Prawo spadkowe przewiduje dziedziczenie ustawowe, w którym do kręgu tych bliskich osób zalicza się rodzina zmarłego. Z reguły założenie, że to rodzina spadkodawcy była mu najbliższa okazuje się słuszne. W takiej sytuacji spadkodawca często nie pozostawia po sobie testamentu, uznając ogólne zasady dziedziczenia przewidziane przez prawo za odpowiednie. Czasem jednak konieczne może być wyłączenie swojego dziecka lub rodzeństwa od dziedziczenia. Testator może się na to zdecydować. Jak to zrobić? Zapraszamy do lektury artykułu.

 

Czy wyłączenie od dziedziczenia to to samo, co wydziedziczenie?

Na początku należy zaznaczyć, że wyłączenie od dziedziczenia nie jest tym samym, co wydziedziczenie. Wydziedziczenie polega na wyłączeniu od dziedziczenia i jednoczesnym pozbawieniu danej osoby prawa do zachowku. Zachowek to przysługujące najbliższym spadkodawcy roszczenie do otrzymania od spadkobiercy połowy (bądź dwóch trzecich) wartości udziału spadkowego, który dana osoba nabyłaby w przypadku dziedziczenia ustawowego, pomimo odmiennej woli spadkodawcy wyrażonej np. w testamencie. Aby wydziedziczenie było skuteczne, relacja pomiędzy spadkodawcą i spadkobiercą musi spełniać pewne przesłanki – spadkodawca musi wskazać, że spadkobierca wbrew jego woli narusza zasady współżycia społecznego, dopuścił się względem niego umyślnego przestępstwa lub nie wypełnia wobec niego obowiązków rodzinnych. W związku z tym samo wyłączenie od dziedziczenia kieruje się innymi zasadami i jest łatwiejsze.

 

Co zrobić, aby wyłączyć kogoś od dziedziczenia?

Aby przeprowadzić wyłączenie od dziedziczenia z pełną pewnością dochowania wszelkich formalności, najlepiej zrobić to pod nadzorem adwokata. Niemniej, aby wyłączyć kogoś od dziedziczenia należy zawrzeć w testamencie zapis, w którym testator wskaże, że nie chce, aby dana osoba po nim dziedziczyła. Taki zapis nie wymaga żadnych wyjaśnień ze strony spadkodawcy, ale też nie wyłącza możliwości ubiegania się wyłączonego od dziedziczenia o zachowek. Spadkodawca może taki zapis odwołać, może testament zmienić, słowem – może do samej swojej śmierci swobodnie rozporządzać swoim majątkiem. Oznacza to, że do samego momentu otwarcia spadku – czyli śmierci spadkodawcy – żaden z potencjalnych spadkobierców nie może mieć pewności, że nabędzie spadek. Na koniec można wspomnieć, że wyłączenie od dziedziczenia może nastąpić także na mocy orzeczenia sądu; mowa o instytucji niegodności dziedziczenia i wyłączenia od dziedziczenia ustawowego małżonka spadkodawcy.